φωτίζω

ΝΑ, και φωτάω Ν [φῶς, φωτός]

1. παρέχω φως (α. «η λάμπα φωτίζει το δωμάτιο» β. «ὁ ἥλιος φωτίζει τὸν κόσμον», Διόδ.)

2. μτφ. παρέχω εξηγήσεις, διευκρινίσεις, διαφωτίζω (α. «η ανάκριση φώτισε το έγκλημα» β. «οι Βυζαντινοί σχολιαστές φώτισαν αρκετά τα ομηρικά έπη», γ. «καὶ φωτίσαι πάντας τίς ἡ οἰκονομία τοῦ μυστηρίου», ΚΔ)

3. (για τον Θεό) παρέχω πνευματικό φως στους ανθρώπους μέσω τών μυστηρίων

4. (αμτβ.) είμαι διαφανής

5. παθ. φωτίζομαι

εκκλ. βαπτίζομαι

νεοελλ.

1. (αμτβ.) έχω καλή όραση

2. (ως τριτοπρόσ.) φωτίζει

ξημερώνει, γίνεται ημέρα («το καλοκαίρι φωτίζει νωρίτερα»)

3. (το αρσ. μτχ. μέσ. ενεστ. ως ουσ.) ο φωτιζόμενος

εκκλ. αυτός που πρόκειται να βαπτιστεί

4. (ο λόγιος αρσ. τ. μτχ. παθ. παρακμ. ως ουσ.) ο πεφωτισμένος

α) άτομο που έχει χαρισματικό νου ή πρόσωπο που έχει κάνει λαμπρές σπουδές

β) εκκλ. αυτός στον οποίο έχει μεταδοθεί πνευματικό φως, η θεία χάρη

5. (ο λόγιος τ. αρσ. πληθ. μτχ. παθ. παρακμ. ως ουσ.) οι πεφωτισμένοι

οπαδοί θρησκευτικών ομάδων που διατείνονται ότι φωτίζονταν κατευθείαν από τον Θεό χωρίς τη βοήθεια τών Μυστηρίων τής Εκκλησίας (α. «οι πεφωτισμένοι τής Ισπανίας» β. «οι πεφωτισμένοι τής Βαβαρίας»)

6. φρ. α) «μέ φώτισες!»

(ειρωνικά) η εξήγησή σου δεν έλυσε την απορία μου ή δεν είπες τίποτε το καινούργιο

β) «ο Θεός να σέ φωτίζει»

(ως ευχή) μακάρι ο Θεός να σέ καθοδηγεί ή να σέ βοηθά

αρχ.

1. φέγγω, λάμπω («ὁ ἄνθραξ οὐ φωτίζει ὥσπερ ἡ φλόξ», Θεόφρ.)

2. εκκλ. (για τον Θεό) μεταδίδω πνευματικό φως στους ανθρώπους μέσω τών μυστηρίων

3. μτφ. γνωστοποιώ ή αποκαλύπτω.